آرتروزدر مهره های کمری که به نام اسپوندیلوزیس هم نامیده میشود بیشتر در مهره های پایینی کمر(4 و5) و در مفاصل آپوفیزیال مهره ها دیده میشوند.
در ایجاد آرتروز عوامل زیادی همچون سن،شرایط تغذیه خانوادگی مثل چاقی،سبک زندگی،محیط زندگی(کوهستانی بودن یا قرار گرفتن منزل در سر بالایی یا در طبقات بالای بدون آسانسور) شرایط ورزشی و شغلی ،اختلالات ساختمانی یا وضعیتی و...دخالت دارند.
تغییرات تخریبی (ارتزوز)که مربوط به سن باشد عموما در دهه سوم تا پنجم زندگی و ابتدا در دیسکها ایجاد میشوند یعنی دیسکها کم آب و به تدریج تخریب میشوند.این تغییرات موجب می شود تا ارتفاع دیسکها کم شود .
کم شدن ارتفاع دیسکها باعث می شود به مرورانتقال وزن به قسمتهای جلوی مهره ها که برای تحمل وزن طراحی شده،به قسمت عقب مهره ها بیافتد و این باعث شروع تخریب مفاصل اپوفیزیال وبافتهای عقبی مهره ها میشود چرا که عقب مهره ها برای ایجاد حرکت و جهت دهی به حرکت ساخته شده نه تحمل وزن،پس تخریب مفاصل اپوفیزیال و قطور شدن این مفصل و لیگمان های اطراف باعث کاهش قطر کانال نخاعی می شود.
بیماران با تنگی کانال نخاعی سعی می کنندبه حالت جلو خمیده(کاهش قوس کمر)راه بروند چرا که فشار از روی مفاصل در این حالت برداشته می شودو کاهش درد به دنبال دارد ولی به مرور استرین و فشارروی عضلات کمر(در حالت خمیدگی به جلو) خود باعث درد میشود.
بیماران با تنگی کانال نخاعی عموما دارای خشکی و درد و سفتی صبحگاهی کمرهستند و هر حرکتی که فشردگی مفصل اپوفیزیال را زیادتر می کندمثل خم شدن به عقب.
بیماران با تنگی کانال دارای لنگش در حین راه رفتن هستند(claudication) که با درد باسن،خلف ران و ساق پا همراه می باشد.
نشستن،استراحت و خم شدن به جلوچون باعث افزایش فضای مفصلی عناصرخلفی و بهبود گردش خون اندام تحتانی میشود ،باعث کاهش درد میشود.
درمان بیماران با تنگی کانال نخاعی با استراحت،درمانهای دارویی،استفاده از کمربند های لگنی کمری،فیزیوتراپی(الکتروتراپی،مگنت ،لیزر پرتوان ،ماساژ،ورزش )انجام میشود.
اسپوندیلولیستزیس یا لیز خوردگی مهره چیست؟
لیزخوردگی مهره ای بر روی مهره دیگرچه در ناحیه کمر چه در گردن ممکن است کامل یا ناکامل باشد.
در شرایط نرمال هرمهره ستون فقرات با واسطه نحوه ارتباط مکانیکی مفاصل آپوفیزیال،لیگمان ها،فشار داخل هسته و فیبرهای حلقوی دیسک در جای خود ثابت نگه داشته میشود.وجود نقص در هر یک ازاین عناصر محافظتی می تواند باعث لیز خوردگی مهره ای روی مهره دیگر شود.
در ارتباط فیزیکی مهره 4 و5 کمر باهمدیگروبا ناحیه ساکروم(خاجی)به خاطر نوع زاویه مهره 5 با ساکروم و همچنین تفاوت ارتفاع زیاد قدام و خلف دیسک بین مهره 5 کمر و ساکروم نیروهای برشی تمایل به لغزاندن مهره ها دارندکه لغزیدن مهره هابا توجه به علل بوجود آمدن لغزندگی دسته بندی متعدد دارد.
1)علل مادرزادی:در این نوع لغزندگی شیب سطوح مفصلی مفاصل آپوفیزیال مهره پنجم کمری،خاجی و یاهر دو غیر نرمال می باشند.
2)لیز خوردگی ایسکمیک:در این نوع لیز خوردگی به دلیل شکستگی حاد یا شکستگی ناشی از حرکات مکرر خم شدن و صاف شدن کمر به ویژه در ورزشکاران جوان،شاغلینی که در شغل خود تکرر خم شدن و راست شدن کمر دارند یک نقطه ضعیف در مهره (بین پدیکل و لامینا) بوجود میاید که عامل لیز خوردن میباشد و مهره بالایی روی مهره پایینی میلغزد.
3)لیز خوردگی دژنراتیو:تغییرات تخریبی در مفاصل آپوفیزیال بی ثباتی و تغییر جهت نیروها را در مهره باعث میشوندکه باعث شرایط لغزیدن مهره میشوند.
4)لیز خوردگی پاتولوژیک:تومورها یا هر عاملی که باعث ضعف مهره ها شوند میتوانند باعث لغزیدن مهره ها شوند.
علایم لیز خوردگی مهره ها
مهمترین علامت لیز خوردگی مهره درد در ناحیه کمر است که بعضی وقتها به ساق پا هم تیر میکشد که عموما کمر درد با فعالیت بدتر میشود و با استراحت درد از بین میرود.فرد با نشستن و خم شدن به جلو دردش کم میشودچرا که قوس کمر کم میشود و هر حرکتی که قوس کمر را زیاد میکند دردش زیاد میشودپس بهتر است از انجام حرکتهای خم شدن به عقب خودداری گردد.
کلیشه های رادیولوژی ساده میتوانند میزان لیز خوردگی را نشان دهند که محاسبه میزان لیز خوردگی و درجه لیز خوردگی با همان عکس رادیولوژی ساده امکان پذیر است.
درمان لیز خوردگی در کمر
در درمان لیز خوردگیري، سن بیمار،درجه و میزان لیز خوردگی،میزان درد بیمارو بیماریهای دیگر ستون فقرات مشخص کننده انجام جراحی یا شروع در مانهای غیر جراحی (ورزش درمانی،الکتروتراپی،لیزر درمانی و مگنت درمانی و .....) میباشد.